Het beloofde een nek-aan-nek race te worden. Met ingehouden adem hoopten de meeste Europeanen
(en Nederlanders) dat de Democraten in de Verenigde Staten dinsdag 5 november op een overwinning zouden afstevenen. De voortekenen waren niet slecht. Het team Harris-Walz had in ruim drie maanden tijd de enorme achterstand op het team Trump-Vance zo goed als geheel ingelopen. Maar het liep anders.
Toen woensdag 6 november de kruitdampen langzaam optrokken, bleken we in een nieuwe werkelijkheid te leven. Trump stond ruim voor in het totaal aantal uitgebrachte stemmen (popular vote), leek swing state na swing state te winnen en de Republikeinen hadden de Senaat gewonnen. Enkele dagen later werd duidelijk dat zijn overwinning overweldigend was, toen alle swing states hem toevielen en de Republikeinen de meerderheid in zowel de Senaat als het Huis van Afgevaardigden (beide kamers in het Congres) behaalden.

Het zal je vast niet zijn ontgaan dat de Europese effectenbeurzen op de dag na de verkiezingen scherp opveerden, maar na een uurtje was de pret voor veel beleggers voorbij. Aan het slot van de dag eindigden de beurzen in Europa met verliezen van 2½% tot 3%. Maar wie naar de beurzen in de Verenigde Staten keek, kon zien dat dezelfde beursdag daar een totaal ander verloop had. Met natuurlijk een tijdverschil van zes uur, zat de stemming er al direct goed in.
Het resultaat was een koersstijging van gemiddeld 2½ op één dag. Ben je als belegger geïnteresseerd in het wereldwijde koersverloop en maak je na de eerste week de balans op, dan blijken de beursresultaten in Amerika en Europa nog sterker te verschillen. De Amerikaanse beurskoersen liggen na de verkiezingsdag gemiddeld circa 5% hoger, terwijl die in Europa met gemiddeld 2% zijn gedaald. Als we op de beleggers in de Verenigde Staten afgaan, wordt het ons duidelijk dat de Amerikanen hun nieuw gekozen president met veel meer enthousiasme begroeten dan de Europeanen.

Op zichzelf is dat niet zo vreemd. Kijken we naar het beleid dat Trump voornemens is uit te voeren, dan zal de oorlog in Oekraïne niet lang meer duren, tenzij Europa in z’n eentje bereid is om Oekraïne met dezelfde kracht en middelen te blijven steunen. Dat laatste moet zo goed als ondenkbaar worden beschouwd. In de ogen van Trump zal Europa haar eigen veiligheid zelf moeten bekostigen. Dat betekent een verdubbeling van de Europese defensie-inspanningen,
als deze zich al op de afgesproken 2%-norm bevinden. Zo niet, dan zal nog veel meer dan een verdubbeling van de uitgaven aan defensie moeten plaatsvinden. Voor veel Europese landen valt dit zwaar, omdat de economie van deze landen zich in een niet al te beste situatie bevindt. Daar komt bij dat de Franse president Macron sinds de nazomer stuurloos is en de Duitse regering begin november is gevallen en er begin 2025 nieuwe verkiezingen noodzakelijk zijn. Tenslotte heeft Trump aangekondigd de Amerikaanse economie te zullen gaan beschermen door de importtarieven van Aziatische (vooral Chinese) maar ook van veel Europese producten fors te verhogen. Dit leidt tot een verslechtering van de concurrentiepositie van veel Europese bedrijven met alle gevolgen voor de Europese economie van dien. Logisch dat Europa niet staat te springen om een nieuwe regering Trump.

In Amerika ligt dat helemaal anders. Daar ziet men een bescherming van het Amerikaanse bedrijfsleven, door een verhoging van de importtarieven voor buitenlandse producten, wel zitten. De combinatie met de door Trump aangekondigde nieuwe belastingverlagingen voor Amerikaanse bedrijven, maken het feest compleet. De weerslag op de Amerikaanse economie, die door verschillende economen wordt voorspeld, zal zeker de eerstkomende jaren sterk meevallen. De Amerikaanse economie, die nog steeds de grootste ter wereld is, kan immers zeer goed zelfstandig functioneren. Economische globalisering is voor een goed functioneren van de Amerikaanse economie niet perse noodzakelijk. Met enorme bezuinigingen op het overheidsapparaat en op het totale budget van de NAVO wil Trump de schuldenlast van de Verenigde Staten fors terugbrengen.

Als hem dit alles lukt, dan vaart Amerika daar zeker wel bij, want deze schuldenlast is zowat de grootste ter wereld.
Een belangrijke verlaging daarvan zal absoluut bijdragen aan een even zo sterke verbetering van de fundamenten voor een florerende economie. Áls het hem lukt! En dat beseffen de effectenbeurzen natuurlijk ook. De uitgangssituatie om zijn voorgenomen beleid daadwerkelijk te realiseren, is op dit moment is goed, omdat Trump over alle benodigde macht beschikt.

Maar we moeten niet vergeten dat Trump nu 78 jaar is. De komende vier jaar vergen van een president van rond de 50 jaar al het uiterste. Zo waren Kennedy 44, Clinton 47 en Obama 48, Carter 53, Bush jr. 55 en Nixon 56 toen zij werden geïnaugureerd. Bij al deze voormalige vrij jonge presidenten hakten de eerste vier jaren, voor zover van toepassing,
er behoorlijk in. Bovendien zijn er in november 2026 weer nieuwe verkiezingen voor een deel van het Amerikaanse Congres. Dat betekent dat Trump de macht in één of in beide kamers (Senaat en Huis van Afgevaardigden) over twee jaar zomaar kwijt kan zijn. Hij wordt dan in één klap machteloos. Trump moet zijn beleid dan ook in de 22 maanden volgend op zijn inauguratie in januari 2025 verwezenlijken, anders bestaat er een reële kans dat het hem daarna niet meer lukt. Tegen die tijd is hij 80 jaar en als de tweede helft van zijn ambtstermijn net zo verloopt als die van president Biden, die deze maand 82 is worden, zul je begrijpen dat dit voor zowel hem als voor de Republikeinen geen goed vooruitzicht is.

De Amerikaanse effectenbeurzen hebben dus echt wel reden om niet overenthousiast te zijn. En dat geldt nog meer wanneer we in ogenschouw nemen dat er altijd een kans bestaat op onheil van buitenaf, onheil dat niet valt te voorzien. Dit trof George W. Bush in 2008, toen de kredietcrisis ontaarde in een wereldwijde bankencrisis en uiteindelijk een enorme financiële crisis. Op dat moment dreigde niet alleen het Amerikaanse financiële systeem in te storten, maar bezweek ook George Bush. Hij kon amper meer zijn beleid uitvoeren en totdat Obama in januari 2009 aantrad, bestond het regeringsbeleid uit weinig meer dan ‘op de winkel passen’. Trump zelf werd in zijn laatste regeringsjaar van zijn vorige ambtstermijn (2020) overvallen door de coronapandemie, die hij aanvankelijk totaal ontkende en waarmee hij later helemaal geen raad meer wist. Mede vanwege zijn zeer wispelturige karakter ontsloeg hij zijn beste adviseurs, handelde hij tegen alle wetenschap in en werd de pandemie in de Verenigde Staten moeilijk te beheersen.

Maar een ambtstermijn van een president kan ook door eigen toedoen uitlopen op een noodlottig einde, met het gevolg gedwongen te worden af te treden of de rest van de termijn vleugellam door te modderen. Het eerste overkwam Nixon in 1973/1974 met Watergate. Dom gedrag dat werd gevolgd door de hardnekkige ontkenning op de hoogte te zijn geweest, werd hem uiteindelijk in 1974, twee jaar voor het einde van zijn tweede ambtstermijn, fataal. Reagan overkwam iets dergelijks met de Iran-Contra-affaire, maar hij had meer geluk. Zijn ontkenning op de hoogte te zijn geweest was zó geloofwaardig, dat hij van de Amerikanen het voordeel van de twijfel kreeg. En wie weet nog te herinneren hoe Bill Clinton door het oog van de naald kroop met zijn ontkenning van een seksuele relatie met Monica Lewinsky, waarbij hij bovendien beschuldigd werd van meineed? Het Huis van Afgevaardigden besloot hem eind 1998 af te zetten als president wegens zware misdaden en overtredingen, maar de Senaat sprak hem begin 1999 vrij vanwege het ontbreken van een vereiste tweederde meerderheid. Het imago van Clinton stortte volledig ineen, waardoor hij gedurende de rest van zijn tweede termijn amper meer als president kon functioneren.

Trump is al verwikkeld in een viertal zaken (de Capitoolbestorming, het bewaren van geheime staatsdocumenten, de vervalsing van documenten inzake het zwijggeld aan Stormy Daniels en de beïnvloeding van de verkiezingsuitslag in Georgia in 2020). De eerste twee zaken gaan niet meer door omdat Trump inmiddels tot president gekozen is. In de twee andere zaken kan strafrechtelijke vervolging niet meer plaatsvinden.
Maar het is niet moeilijk om je voor te stellen dat Trump kwetsbaar blijft. Een plotselinge nieuwe affaire zou hem zomaar fataal kunnen worden. En dát realiseren de financiële markten zich maar al te goed.